Poniżej przedstawiamy uwagi SAK do “projektu zmian ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw” kierowane do Ministra Środowiska prof. dr hab. Jana Szyszko.
Szanowny Panie Ministrze,
w nawiązaniu do opublikowanego dnia 08.07.2016 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji projektu zmian ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu składa poniżej swoje uwagi do ww. projektu.
- Z punktu widzenia krajobrazu naszego kraju najważniejszą zmianą w ustawie o ochronie przyrody wydaje się być całkowite wykreślenie z obowiązującej ustawy artykułów 83-87 i 88-89. Mówią one o obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów, zasadach uzyskiwania tego zezwolenia i naliczania opłat oraz zasadach naliczania kar za uszkodzenie, zniszczenie lub usunięcie drzew i krzewów bez zezwolenia. W zamian projekt daje radom gminy możliwość wprowadzenia przepisów prawa miejscowego analogicznych do zlikwidowanych przepisów ustawowych. Nie będzie to jednak nakaz, lecz tylko możliwość wprowadzenia takich przepisów. Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu uważa, że przewidziane 3-miesięczne vacatio legis wprowadzanych zmian jest niewystarczające. Część gmin może nie zdążyć przygotować odpowiednich uchwał lub celowo w ogóle nie wprowadzić takich przepisów lub je opóźnić. Umożliwi to inwestorom, a szczególnie deweloperom, intensywną zabudowę działek pokrytych obecnie zadrzewieniami i pozwoli na niekontrolowane, masowe usuwanie drzew i krzewów. W wyniku takich regulacji prawnych w krótkim czasie krajobraz Polski może w majestacie prawa zostać wyraźnie i drastycznie zubożony poprzez masowe wycinanie drzew i krzewów. Jesteśmy zdecydowanie przeciwni proponowanym zmianom w zakresie przepisów dotyczących usuwania drzew i krzewów. Ponadto proszę wziąć pod rozwagę koszty społeczne proponowanych rozwiązań. Wśród czynnych zawodowo w Polsce kilku tysięcy architektów krajobrazu, botaników i dendrologów, zdecydowana większość z nich uzyskuje przychody właśnie z wykonywania dokumentacji dendrologicznych na etapie projektowym w procesie budowlanym. Stanowi to znaczny udział w ich strukturze przychodów. Zniesienie obowiązku uzyskiwania zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów, spowoduje, że inwentaryzacje, operaty, opinie i ekspertyzy dendrologiczne, będące obecnie ważnym elementem dokumentacji projektowej przestaną być wymagane i nie będą finansowane przez inwestorów. Efektem będzie bardzo duże uszczuplenie możliwości zarobkowych tych grup zawodowych i ich poważne kłopoty finansowe, a u części nawet likwidacja działalności gospodarczej i zasilenie grupy osób bezrobotnych.
- Wyrażamy także sprzeciw wobec proponowanych innych zmian w ustawach dotyczących ochrony przyrody i realizacji jej celów:
- Uzależnienie wydawania zezwolenia przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na usunięcie drzew i krzewów z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, jedynie do tych gmin, w których rada gminy wprowadzi obowiązek uzyskania takiego zezwolenia (projektowany w ustawie o ochronie przyrody art. 82b pkt 2). W pozostałych gminach zabytkowe drzewa i krzewy zostaną pozbawione należytej ochrony, gdyż ich usunięcie nie będzie wymagało uzyskania zezwolenia.
- Zmiana zasad powierzania pełnienia obowiązków dyrektora parku narodowego w przypadku jego odwołania (art. 8c ust. 2 w ustawie o ochronie przyrody). Obowiązki te będą mogły być powierzane pracownikowi parku narodowego pełniącemu funkcję kierowniczą na okres maksymalnie 12 miesięcy, a nie jak obecnie zastępcy dyrektora parku narodowego na okres maksymalnie 6 miesięcy. Pozwoli to przekazywać obowiązki dyrektora parku narodowego kierownikom niższych szczebli administracji, np. kierownikom mało znaczących działów
w strukturach administracji parku narodowego. Może to znacząco obniżyć poziom kompetencji osób sprawujących funkcję dyrektora parku narodowego oraz pozwoli ministrowi właściwemu do spraw środowiska powierzać tę funkcję różnym osobom, kierując się względami politycznymi, a nie dbałością o jak najwyższe standardy zarządzania parkiem narodowym. - Rezygnacja z obowiązku uzgadniania projektów planów urządzenia lasu, uproszczonych planów urządzenia lasu i zadań z zakresu gospodarki leśnej w części dotyczącej otuliny rezerwatu przyrody z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, w zakresie ustaleń tych planów lub zadań, mogących mieć negatywny wpływ na ochronę przyrody rezerwatu przyrody (uchylenie w ustawie o ochronie przyrody ust. 3b w art. 13). W uzasadnieniu tych zmian napisano, że uzgodnienie takie dotyczy otuliny rezerwatu, a nie samego rezerwatu przyrody, w związku z czym jego znaczenie jest stosunkowo niewielkie. Niestety nie można zgodzić się z takim stwierdzeniem. Otulina rezerwatu jest integralną częścią systemu ochrony przyrody, mającą na celu ochronę rezerwatu przed niekorzystnym oddziaływaniem z zewnątrz. Już sam zapis w obowiązującej ustawie (art. 13 ust. 3b) mówi, że uzgodnienie to dotyczy zakresu ustaleń tych planów lub zadań, mogących mieć negatywny wpływ na ochronę przyrody rezerwatu przyrody. Oznacza to, że w tych przypadkach zachodzi potencjalne ryzyko negatywnego wpływu na ochronę przyrody rezerwatu i uzgodnienie tej części planów lub zadań z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska jest niezbędne ze względu na ochronę przyrody rezerwatu. Zniesienie takiego obowiązku może poskutkować niekontrolowanym negatywnym wpływem na ochronę przyrody rezerwatu i zniszczeniem walorów przyrodniczych, dla których został utworzony.
- Zniesienie rygorów, by regionalny konserwator przyrody posiadał dyplom ukończenia studiów wyższych na jednym z określonych kierunków: biologia, geografia, geologia, leśnictwo, ochrona środowiska, rolnictwo, architektura krajobrazu, zootechnika, ogrodnictwo (uchylenie ust. 3 w art. 130 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko). Może to znacząco obniżyć poziom kompetencji i przygotowania merytorycznego osób przewidzianych do pełnienia funkcji konserwatora przyrody.
dr Piotr Reda
Prezes Stowarzyszenia Architektury Krajobrazu